სოდიანი სასმელი — მავნე ჩვევა, რომელიც კლავს ჯანმრთელობას!

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH), მედიცინის დოქტორი (PhD)

საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და WHO-ს ექსპერტი

საყვარელი სასმელი, რომელიც ნელ-ნელა გინგრევს ჯანმრთელობას

ალბათ ბევრისთვის სოდიანი სასმელი არის გემრიელი სიამოვნება, რომელიც დაღლილ დღეს ცოტათი ამსუბუქებს. მაგრამ რაც არ ჩანს — სწორედ ის არის ყველაზე საშიში. სოდიანი სასმელი არ არის უბრალოდ გამაგრილებელი სითხე — ეს არის თხევადი შაქარი, კოფეინი, მჟავები და ქიმიური დანამატები, რომლებიც ეტაპობრივად აზიანებენ ორგანიზმის ყველა სისტემას: ღვიძლს, გულს, ძვლებს, კბილებს და მეტაბოლურ ბალანსს.

8 უმთავრესი საფრთხე სოდიანი სასმელის მიღების დროს

1. ჭარბწონიანობა და სიმსუქნე

სოდიანი სასმელები შეიცავს მაღალი რაოდენობით თხევად შაქარს. შაქრის ასეთმა მიღებამ არ იწვევს დანაყრების შეგრძნებას და იწვევს კალორიების გადაჭარბებულ მიღებას. ეს პირდაპირ უკავშირდება წონის მატებასა და სიმსუქნეს.

წყარო: Malik VS et al., 2013. PMCID: PMC3778861

2. ძვლების სისუსტე და ოსტეოპოროზი

სოდიან სასმელებში შემავალი ფოსფორის მჟავა აქვეითებს კალციუმის შეწოვას, რის შედეგადაც ძვლები კარგავს სიმტკიცეს. ეს განსაკუთრებით საშიშია მოზარდებისა და მენოპაუზის შემდეგ ქალებისთვის.

წყარო: Tucker KL et al., 2006. PubMed ID: 17023723

3. კბილების ეროზია და კარიესი

სოდიანი სასმელები შეიცავს მჟავებს და შაქარს, რაც აზიანებს კბილის მინანქარს და ხელს უწყობს კარიესის განვითარებას. რეგულარული მოხმარება კბილების ნაადრევად დაკარგვას იწვევს.

წყარო: West NX et al., 2023. PMCID: PMC10096725

4. ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტის რისკი

სოდიანი სასმელები სწრაფად ზრდის სისხლში გლუკოზის დონეს და იწვევს ინსულინის რეზისტენტობას. კვლევებით დადასტურებულია, რომ მათი რეგულარული მოხმარება 25-30%-ით ზრდის ტიპი 2 დიაბეტის რისკს.

წყარო: Imamura F et al., 2015. BMJ Article

5. არალკოჰოლური ცხიმოვანი ღვიძლის დაავადება (NAFLD)

სოდიანი სასმელები, განსაკუთრებით ისინი, რომლებიც შეიცავს მაღალ ფრუქტოზის სიროფს, იწვევს ღვიძლში ცხიმის დაგროვებას. ეს დაავადება იწვევს ღვიძლის ანთებას და ციროზსაც კი.

წყარო: Ma J et al., 2016. PubMed ID: 26628588

6. გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები

სოდიანი სასმელების ხშირი მოხმარება ზრდის არტერიული წნევის, ქოლესტერინისა და ტრიგლიცერიდების დონეს — რაც პირდაპირ უკავშირდება გულის შეტევებსა და ინსულტებს.

წყარო: Malik VS et al., 2010. PMCID: PMC2963518

ფრუქტოზა, რომელიც უხვადაა სოდიან სასმელებში, ზრდის შარდმჟავას დონეს სისხლში, რაც იწვევს სახსრების ანთებას და გუტს.

წყარო: Choi JW et al., 2004. NEJM Article

8. კოფეინზე დამოკიდებულება და ნერვული სისტემის გამოფიტვა

ბევრი სოდიანი სასმელი შეიცავს კოფეინს, რომელიც იწვევს დამოკიდებულებას. მის მოშორებას თან ახლავს გაღიზიანება, უძილობა, დაღლილობა და განწყობის მერყეობა.

წყარო: Juliano LM et al., 2004. NCBI Bookshelf

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის რჩევა

„სოდიანი სასმელები — ეს არის ყოველდღიური მოწამვლა, რომელიც, მიუხედავად თავისი სიტკბოსა და ბუშტუკებისა, რეალურად გინგრევთ ჯანმრთელობას. მათზე უარის თქმა არ არის მსხვერპლი — ეს არის სიცოცხლის შენარჩუნება. მოზარდებს, ბავშვებს და სუსტი ჯანმრთელობის მქონე ადამიანებს განსაკუთრებით სჭირდებათ დაცვა. ჩვენს მაცივრებში სოდიანი სასმელი არ უნდა იდგეს ყოველდღიურად — მხოლოდ განსაკუთრებულად იშვიათი გამონაკლისის სახით. დაე, სუფთა წყალი გახდეს თქვენი ყოველდღიური არჩევანი.“

როგორ მოვიქცეთ?

• დაიწყეთ დღესვე: უარი თქვით გაზიან სასმელებზე მინიმუმ ერთი კვირით — ცვლილებას მალევე შეამჩნევთ.

• ნაბიჯ-ნაბიჯ მოიშორეთ ეს ჩვევა.

• დაიცავით ბავშვები — სოდა არ არის „პრიზი“ ან დღესასწაული, ეს არის საფრთხე.

პროფესორის ბიოგრაფია:

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.

⸻

გთხოვთ, გააზიარეთ ეს პოსტი — შესაძლოა, ვიღაცას ცხოვრება შეუნარჩუნოთ.