COVID‑19‑ის შემდეგ თქვენ ჯერ კიდევ გრძნობთ სუსტად თავს? – შესაძლოა ეს იყოს ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი (ME/CFS)

4 days ago 2

4.5% COVID-გადატანილი ადამიანი შეიძლება წლების განმავლობაში ებრძოლოს უხილავ დაღლილობას

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე

რა გვეუბნება მეცნიერება?

ახალი კვლევის (Journal of General Internal Medicine, 2024) მიხედვით:

COVID-19 გადატანილი ადამიანების 4.5% საბოლოოდ ავლენს ME/CFS-ს — ანუ ქრონიკული დაღლილობის სინდრომს, მაშინ როცა იგივე სინდრომი მხოლოდ 0.6% აქვს იმათ, ვისაც ინფექცია არ გადაუტანია.

ეს ნიშნავს რვაჯერ უფრო მაღალ რისკს პოსტ-კოვიდ პაციენტებში.

და რაც ყველაზე შემაშფოთებელია:

ME/CFS-ის მქონე პოსტ-კოვიდ პაციენტების 89%-ს აღენიშნება ე.წ. ლონგ-კოვიდის სიმპტომები, როგორებიცაა:

ტვინის დაბურვა (brain fog)
არაღდგენითი ძილი (unrefreshing sleep)
კოგნიტიური ვარდნა
ძლიერი, მუდმივი დაღლილობა
ფიზიკური აქტივობის გაუარესება (ზოგჯერ პაციენტები ვერ ახერხებენ დილის საათებში ადგომასაც კი)

რა არის ME/CFS?

ME/CFS (Myalgic Encephalomyelitis / Chronic Fatigue Syndrome) არის სერიოზული ნეიროიმუნური დაავადება, რომელსაც ახასიათებს:

მინიმალური ფიზიკური და გონებრივი აქტივობის შემდეგ მძიმედ გაუარესებული მდგომარეობა
ქრონიკული დაღლილობა, რომელსაც არ შველის ძილი ან დასვენება
ტვინის „დაბინდულობა“, მეხსიერებისა და ენის პრობლემები
ღამის პულსისა და ტემპერატურის ცვლილებები
იმუნური სისტემის დისრეგულაცია

რატომ უნდა ვიცოდეთ ამის შესახებ ახლა?

COVID-19-მა ძალიან გაამწვავა ME/CFS-ის შემთხვევები, თუმცა უმეტესობა ვერ იღებს ადეკვატურ დიაგნოზს ან მკურნალობას – ისინი უბრალოდ „გაქანცულებად“ ან „დეპრესიულებად“ მიიჩნევიან.

არსებობს გამოსავალი? დიახ – სწორი მენეჯმენტით:

დიაგნოსტიკა:

არ არსებობს ერთი მარტივი ტესტი, მაგრამ გამომრიცხავი დიაგნოსტიკის გზით (ქრონიკული დაღლილობა 6 თვეზე მეტ ხანს + სხვა მიზეზების გამორიცხვა) შესაძლებელია დადგენა

სიმპტომური მართვა:

დღის რეჟიმის სტრუქტურირება (pacing)
სენსორული გადატვირთვის თავიდან აცილება
ყურადღება ძილის ხარისხზე, საკვებზე და მიკრობიოტაზე

მედიკამენტური მხარდაჭერა (სიმპტომურად):

ბეტა-ბლოკერები, ტკივილგამაყუჩებლები, ანტიდეპრესანტები (მხოლოდ ექიმის დანიშნულებით)

ფსიქოლოგიური მხარდაჭერა და მიღება:

არ ნიშნავს, რომ პრობლემა ფსიქოლოგიურია – თუმცა მხარდაჭერა და გარემოს გაგება უმნიშვნელოვანესია

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

„საქართველოშიც გვაქვს ათასობით ადამიანი, ვინც COVID-ის შემდეგ თვეების განმავლობაში ამბობს: „არ ვარ ისეთი, როგორიც ადრე“. ეს უკვე აღარ არის ზოგადი დაღლილობა – ეს არის რეალური, ბიოლოგიურად აღიარებული დაავადება. ჩვენ როგორც საზოგადოება, და ჩვენ – ჯანდაცვის პროფესიონალები, ვალდებული ვართ, დროულად ამოვიცნოთ ME/CFS და მივაწოდოთ პაციენტებს რეალური მხარდაჭერა.“

წყაროები:

Jason LA et al. Post-COVID ME/CFS Risk Analysis. Journal of General Internal Medicine, 2024
NIH ME/CFS Information: https://www.ninds.nih.gov/…/myalgic-encephalomyelitis…
WHO Long COVID Clinical Case Definition, 2021

გაიგეთ მეტი:

www.sheniekimi.ge – შენი ჯანმრთელობის მეგზური

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე. პროფესორი ფხაკაძე არის მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) კონსულტანტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი, გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი ჯანდაცვის საკითხებში და ასევე HelpAge International-ის ყოფილი რეგიონული მრჩეველი ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთისთვის. მისი საქმიანობა მოიცავს ჯანდაცვის პოლიტიკის განვითარებას, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სტრატეგიული პროგრამების დაგეგმვასა და განხორციელებას, საერთაშორისო პარტნიორობის გაძლიერებას და ჯანდაცვის სისტემების გაუმჯობესებას, განსაკუთრებული აქცენტით მოწყვლადი ჯგუფების — ლტოლვილების, ხანდაზმულების, ბავშვებისა და ქრონიკული პაციენტების მხარდაჭერაზე.

გააზიარეთ ეს ინფორმაცია – დაღლილობა არ უნდა იყოს უგულებელყოფილი. ხანგრძლივი დაღლილობა შესაძლოა იყოს ტვინისა და იმუნური სისტემის ავადმყოფობის ნიშანი. ადრეული ამოცნობა = უკეთესი მომავალი.

#გიორგიფხაკაძე #ლონგკოვიდი #ქრონიკურადაღლილობა #ME_CFS #COVID19გავლენა #ტვინისჯანმრთელობა #შენიექიმი @highlight Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები SheniMedicina.ge • შენი მედიცინა